Các fan của Ed Sheeran thân mến. Hãy cân nhắc kỹ trước khi đọc tiếp vì bọn tôi chuẩn bị mổ xẻ anh đấy, nhân một ngày chúng tôi rảnh rỗi, mà thời tiết thì hơi ... thất thường. Nếu có thể xin hãy dừng lại ở đây.
Tôi thấy cái nhà anh Ed Sheeran đến là lạ các ông ạ, ra đĩa nào hot đĩa đó, vừa sáng tác vừa hát, lại còn xây dựng hình ảnh tuyệt vời về một gã trai bình dị nhưng nhiều chuyện, sẵn sàng tâm sự với bạn từ trong nhà ra đến ngoài pub, người mà hay lẫn trong đám đông nhưng khi gặp riêng thì cũng lắm chuyện đáo để.
Nhưng mà, các ông vẫn còn đang tiếp tục đọc ạ, cái trò xây dựng hình ảnh quá nó cũng có hai mặt của nó. Lại nhớ đâu đó có lần EmoodziK khen tặng chị Sia vì nhờ bộ tóc giả mà hình ảnh của chị không bị gắn vào bất cứ thứ gì - một khi hình ảnh bị gắn chết vào thứ gì đó thì cũng khó mà phiêu lưu thử nghiệm những thứ khác nữa phải không? (Để tôi chém gió tí cho mát nhé)
Có điều này thì tôi không chém mà tôi biết, vì tôi thấy, có khá nhiều ý tưởng hay ho của Ed Sheeran đã không được cậu chàng sử dụng trong album của mình, mà nhắm mắt để cho người khác. Giấu đầu nhưng hở đuôi, mấy bài đó dù nằm trong album nhạc của người khác, nhưng cách này hay cách kia, chúng đều lộ ra là đến từ Eddie dễ mến. Hãy thử cùng tôi ghé nhìn lại 5 bài điển hình nhất mà ngay lần đầu nghe tôi đã phát hiện ra "nét của Ed" nhé:
1. Justin Bieber - Love Yourself
Bài này rõ là hợp với kiểu của Justin Be-bờ. Bằng chứng là nó đoạt vô số cái thứ hạng cao. Nhưng đoạn nào giúp tôi phát hiện đây là nhạc của Ed Sheeran?
My mama don't like you and she likes everyone And I never like to admit that I was wrong And I've been so caught up in my job, didn't see what's going on And now I know, I'm better sleeping on my own
Nếu cắt bỏ đoạn này đi thì có lẽ tôi sẽ không thể phân biệt được nó với những bài khác của Bieber: nhẹ nhàng, giọng mơn trớn, và đặc biệt là hát theo công thức an toàn: verse (mô tả - 4 câu), bridge (tạo sóng - 4 câu), và điệp khúc (dằn vặt - 4 câu). Rất tròn trịa, chưa kể chuỗi hợp âm đều rất an toàn, tất cả đều bắt đầu ở gam trưởng chính (I-V-vi-vi; ii-I-V-V) và (I-V-iv-IV; I-G-I-I) rất lọt tai nhưng thực ra cũng rất nhàm.
Thế rồi cái câu "My mama don't like" kia tự nhiên xen ngang, với ý câu hát tự nhiên phá cách khi lôi bà mẹ vào, và đặc biệt là hòa âm chuyển sang vi-IV-I-I, và mặc dù không có thêm hợp âm nào mới so với mấy cái đã có, đây là câu duy nhất tạo ra điểm nhấn với việc bắt đầu ở hợp âm thứ (vi), khác hẳn mấy câu kia rất dễ dự đoán.
Và đó là chiêu của Ed Sheeran khi gã thường xuyên dùng cái đó trong những bài như trong đĩa Plus, bài "This" (đoạn And I'll throw it all away And watch you fall into my arms again), bài "The City" (đoạn This tower is alive...), Give me love (đoạn And that I'll fight my corner...) và sau còn nhiều bài nữa trong Multiply và Divide. Chưa kể Ed cũng hay đóng vai chàng trai bình dị, nên hay nói chuyện job diếc. Bieber thì không bao giờ, vì cậu là ngôi sao. Thế tiếp nhé?.
2. Rita Ora - Your song
Đoạn nào giúp tôi biết đây là nhạc của Ed Sheeran?
No fear but I think I'm falling I'm not proud But I'm usually the type of girl that would hit and run (oh - oh)
Khỏi phải giấu diếm nhiều nhé, cái kiêu Ôh - Ốh (you livin on a prayer) đó thì rõ ràng quá rồi, không phải vì giai điệu của nó giống như Ô - Ố ...you livin on a prayer..., mà vì ở đấy có giọng bè với giai điệu ở nốt thứ ba (C-C# bè với Eb-F). Đặc sản của Ed Sheeran, có thể thấy trong điệp khúc những bài như "I see Fire", "Blood Stream"(đĩa Multiply).
Ấy là chưa kể đến cách gieo vần ở đoạn hai gồm những từ không vần lắm nhưng sẽ rhyme tốt nếu có thể bend được word như cách các rapper hay làm:
...dancing on the roof of the house/ ...right there on your best friend's couch/ this is what it's all about/ ... kissing my mouth
Nhìn chung bài này thực ra là Ed Sheeranviết cho chính cậu, khi nhắc tới I'm usually the type of girl that would hit and run - phụ nữ có kiểu chảnh của phụ nữ, nhưng họ không nói kiểu đó - cái đó là kiểu của đàn ông, nhưng sửa lại để cho Rita hát. Nhưng dù sao thì bài này chuối hợp âm rất hay.
Hy vọng bạn, nếu là fan của Ed Sheeran vẫn đang đọc, hãy ngừng ở đây. Vì tôi sắp tăng tốc. Tôi muốn chúng ta vẫn là bạn.
3. Anne Marie - 2002
Đoạn nào giúp tôi biết đây là nhạc của Ed Sheeran?
Oops I got ninety-nine problems singing bye, bye, bye Hold up, if you wanna go and take a ride with me Better hit me, baby, one more time Paint a picture for you and me Of the days when we were young
Singing at the top of both our lungs
Rất nhiều lời, nhưng cũng rất nhiều sự kiện có ý nghĩa và để ý, nhạc Pop và Hip hop. Nói chung là nhiều chuyện. Thông minh lắm, chưa kể còn che giấu thân phận khi gieo vần đi xe Mustang với "where we sang", ý là toàn những thứ kiểu Mỹ. Nhưng có lẽ nước Mỹ còn nhiều thứ hơn thế, ông bạn Ăng Lê ạ.
Tiếp nhá.
4. Tori Kelly - I was made for loving you
Bài này dĩ nhiên không cần nói cũng biêt là Ed Sheeran làm, vì cậu hát chung với Tori. Có điều, tại sao bài hay như thế này lại không có trong đĩa của Ed Sheeran mà tặng lại cho Tori Kelly? Tôi tưởng tượng nếu bài này mà có trong đĩa X của Ed, đĩa đó sẽ giàu màu sắc lắm, vì ít khi Ed chơi nhịp lẻ như trong đoạn verse của bài này (nhịp 7 - đĩa Ed Sheeran không có đâu). Nó làm cho đoạn verse trở nên gấp gáp rất tự nhiên trong lời cô gái và chàng trai tâm sự.
Tôi đoán là Ed Sheeran rơi vào chính cái lệ cậu tự đặt ra, vì bài này hợp âm không phong phú và không có một đoạn bridge ấn tượng để bài nghe dài và cấu trúc phức tạp hơn (chỉ có đoạn verse và điệp khúc). Ed quên là AC/DC chinh phục cả thế giới với chuỗi hợp âm đơn giản của họ ư?
Chưa kể, Ed Sheeran có vẻ không muốn có ai hát chung trong đĩa của mình (trong khi toàn ra hát ké đĩa người khác). Và bài này thì tôi nghĩ chỉ đẹp khi có 2 người hát. Thôi, tiếp nhé.
5. Weeknd - In my dark time
Bài này cũng rất hay, với cách sản xuất cho tiếng guitar của Ed Sheeran nghe như tiếng guitar sắt bị biến âm và hòa hợp rất tốt với phần đệm trống và keyboard kiểu nhạc R&B kiểu của Weeknd. Nhưng tại sao Ed Sheeran không dùng bài này trong X?
Có lẽ là từ kiểu hát của Weeknd, khiến cho giai điệu bài này khó lường hơn và không phải kiểu của Ed Sheeran lắm. Weeknd có âm vực rộng, và thường xuyên thả giọng hay cất giọng của anh lên một quãng chênh 4 hoặc 5 nốt - Ed rất it khi phiêu với giọng ở quãng lớn như vậy (lâu lâu có một lần như trong "Thinking Out Loud") Giai điệu quen thuộc của Ed Sheeran lúc nhồi lên nhồi xuống thường tằng/giảm mỗi bậc trong tầm 2 hoặc 3 nốt. Tôi không nói là Ed Sheeran không làm được nhé, nhưng có cảm giác cậu không thoải mái lắm khi hát mấy câu như:
This ain't the right time for you to fall in love with me
hay:
In my dark times, baby this is all I could be
hay:
Driving too fast but just moving to slow
Tôi đoán là Ed Sheeran viết lời và giai điệu sơ sơ cho bài này, và Weeknd thì chọn kiểu hát và giai điệu hoàn chỉnh. Ed Sheeran cũng nhiều lần thử hát r&b, nhưng thế mạnh vẫn là poppy với lời lẽ mạnh mẽ. Trong khi đó, công thức giai điệu an toàn lên/xuống trong khoảng +/- 2 hoặc 3 nốt cũng là cách thông dụng trong nhạc Pop mà những "chuyên gia tạo hit" khác hay dùng (Taylor Swift thì thậm chí chỉ cần hát một nốt cũng thành hit - Nice-to-meet-you-where-you-been... - Blank Space)
*****
Nghịch chút vậy thôi, chứ tôi không có ý định "tiên đoán" cách sáng tác của Ed Sheeran, mà ngược lại, tôi nghĩ đây là bước đi thông minh khi làm album của Ed Sheeran, khi giữ cho mỗi đĩa của cậu đều có vừa đủ vị và màu sắc. Ở đâu đó trên EmoodziK, chúng tôi đã từng bàn trong đĩa No More Tears của cụ Ozzy, khi cho quá nhiều bài của cùng một kiểu (hồi đó chúng tôi giả dụ là không có bài No more tears trong album). Album thì vẫn nên là album như một bữa ăn đầy đủ hương vị, chứ không phải là đĩa tổng hợp dù nhiều bài hay.
Nhưng nói qua thì cũng phải nói lại, album của Ed Sheeran quá bị gắn chặt vào hình ảnh chàng trai dễ mến uýnh guitar hát giai điệu, thứ mà hồi trước James Blunt theo đuổi mà cũng không trụ được lâu, Ed cũng rất cố gắng để pha thêm nhiều gia vị lên nền của guitar và giai điệu hát. Có điều, vì cậu rất thích chơi và hát dựa trên 1 câu lick bằng guitar, phối dày quá sẽ làm giảm hiệu ứng của câu lick, đâm ra không có nhiều phương án cho nhà sản xuất đúng không. Chỉ có mấy cách thường thấy là:
Châm thêm màu sắc funky và nhạc R&B.
Nặn ra một đoạn bridge cho thêm phần phong phú hợp âm (chẳng hạn như bài Perfect, tôi nghĩ không có đoạn bridge thì khó có thể thành hit được - đoạn "not knowing what it was..." rất hay, nghe như điệp khúc nhưng lại không phải điệp khúc, và làm cho bài hát trở nên đặc biệt).
Thay đổi chút về nhịp điệu vì quạt chả guitar thì gì thì gì số chiêu vẫn có hạn nếu hợp âm không lạ hay kích thích - nhưng Ed Sheeran lại ít khi thay đổi nhịp điệu trên guitar, mà thường phá cách ở phần trống, hoặc piano, hoặc phần beat... đây là chỗ tôi không hiểu lắm.
Thay đổi về cấu trúc vần hay tạo ra những điểm trầm lắng để người nghe được làm sạch màng nhĩ trước khi lùa vào những câu điệp khúc rộn ràng.
Đâm ra nếu mang nhạc của Ed Sheeran ở một nơi âm thanh không được tốt, như ở ngoài trời hoặc trong pub chật chội, những thứ màu mè và giai điệu hầu như không hiện ra được, thì mới nhận thấy phần khung của nhạc là nhịp điệu, hợp âm, và cách nhả chữ của Ed vẫn chỉ quanh quanh kiểu hát nhanh nhanh nửa rap nửa hát và vào đoạn điệp khúc thì sử dụng 3-4 nốt chủ đạo được xáo trộn chút, và quan trọng hơn là vòng hoà âm cơ bản cùng cách phối nhạc đơn giản khiến cho Ed Sheeran vẫn chỉ có một màu sắc.
Nó làm tôi nhớ đến việc Ed Sheeran hay tỏ ra cậu làm được nhiều hơn kiểu sáng tác 4 Gam của nhạc Pop. Trong chương trình RTL Late Night, Ed Sheeran có đề cập về thuyết nhạc 4 Gam đó, và chơi trực tiếp cho khán giả chương trình thấy tất cả các bài hit thịnh hành đều từ 4 Gam(và ám chỉ với khán giả rằng nhạc của cậu có nhiều thứ hơn thế).
Xong như nào, Ed Sheeran lại tự rơi vào cái bẫy của chính mình, nên khi đã làm ra được một ca khúc nghe được với phần giai điệu và lời lẽ tuyệt hay, cậu thường phải "nặn" ra thêm một đoạn bridge nữa với hợp âm phức tạp hơn chút. Và thường thì những bài nhiều Gam một cách tự nhiên của Ed đương nhiên sẽ lọt vào album. Những bài nghe không được "mịn" như vậy, chắc để cho người khác.
Các album solo của Ed, có thể quan sát thấy thường dựa trên nền tảng vài bài thực sự hay do giai điệu catchy và còn lại là các bản fillers. Bỏ thì thương, vương cũng tội. Đó như một cuốn album mà bức nào cũng nhiều màu sắc đẹp nhưng nếu dùng cùng một tập màu đó cho tất cả các tranh thì rõ ràng sự ngạc nhiên hay trầm trồ lúc đầu sẽ giảm dần.
Các ông cũng có thể thử mix các bài khác nhau trong mấy đĩa của cậu theo cùng chủ đề (gia đình chẳng hạn: có bài bố, bài ông bà, bài bạn bè), nó cũng có thể tự trở thành một album hoặc một EP mới của Ed và có thể đặt tên đại loại như √ (dấu căn bậc hai) hay ∫ (dấu tích phân) cho nó ngầu.
Trong bộ phim Yesterday mới đây, Ed Sheeran có một câu thoại rất hay mà rất thật (dù rằng nhân vật là tưởng tượng), khi anh hỏi Jack Malik rằng: "những bài ông sáng tác là ông ra phần nhạc trước lời, hay lời trước nhạc, hay là cả lời và nhạc đều ùa ra cùng một lúc". Ông Jack Malick tần ngần "tôi không biết" và Ed lắc đầu "tôi chả tin ông". Nó thật ở chỗ, tất cả các nhạc sĩ trên đời này đều thèm đạt đến cảnh giới như John và Paul, thổi ra bài hát là một khối hoàn chỉnh từ nhạc đến lời ngay từ đầu.
Như đĩa hát với Yelawolf này hay này
Hy vọng Ed Sheeran sẽ liều lĩnh hơn và tìm cảm hứng từ nhiều loại nhạc và mở rộng công thức nhạc hơn. Tình hình là Ed vẫn rụt rè chưa cho ra album thứ tư, và đĩa gần nhất của Ed là No. 6 Collaboration vẫn đang còn loay hoay thử nghiệm. Và vẫn có vẻ gồm nhiều các món ngon nhưng ăn nhanh no.
Thế nên Ed cũng nên dè chừng với số 4 nhé, không nó sẽ thành dấu TRỪ to đùng đấy.
Còn bạn, fan của Ed Sheeran còn sót lại, tại sao bạn vẫn đọc đến đây? Bọn tôi chém đấy. Đừng nghĩ gì nhé.
Hẹn gặp lại
Kcid