Vụ đối đầu mâu thuẫn giữa 50 Cent và Ja Rule (kẻ ký hợp đồng với Murder Inc. Records, hãng đĩa có dính líu đến vụ ám sát hụt 50 vào năm 2000) tiếp tục leo thang. Đến lúc Ja tung bài “Loose Change” đá xoáy hết từ 50, G-Unit, Dr. Dre, Eminem đến động chạm nhắc tới cả Hailey, con gái của Em, thì cả binh đoàn Shady / Aftermath phải sắn tay vào tung hết đòn liên hoàn trong bản mixtape của DJ Green Lantern.
Ở bài “Hail Mary”, Em giễu Ja Rule là:
“You ain't no killa, you a pussy / That Ecstasy done got you all emotional and mushy”, ý nói không có chất kích thích thì Ja cũng chỉ là thằng hèn.
Còn 50 Cent thì hạ nhục Ja bằng: “Lil' n**** named Ja think he live like me / Talkin' 'bout he left the hospital, took 9 like me”, ý bóc mẽ Ja bày đặt khoe từng bị bắn 9 phát giống 50 để có được tiếng ngầu.
Cũng trong mixtape Invasion phần 2, bài “Doe Rae Me (Hailey’s Revenge)”, Obie Trice nói đểu Ja: “You's a motherfuckin' actor, slash Pac impersonating rapper / Slash Billie Holiday – how it happen? / Artist and repertoire saw him in action” ý bảo tên này chỉ giỏi bắt chước 2Pac, và còn chỉ biết làm nhạc hát hò yểu điệu khi Ja chuyên rap chung với các ca sĩ hát nhạc R&B.
Swift (D12) thì rap: “I'm about to get rid of some hoes, it's simple / I'm quick to murder ink with lead / And I ain't talking 'bout a pencil”, đe doạ tiêu diệt hết bọn đ* ở hãng ghi âm Murder Inc. (chơi chữ “ink”), nơi Ja ký hợp đồng ở đây và cũng là hãng đĩa được nghi vấn đã sắp xếp vụ ám sát hụt 50 Cent hồi năm 2000. Và Swift bảo anh giết chúng bằng “lead”, không phải là “chì” (chơi chữ giữa “chì” / “lead” và “mực” / “ink”) mà là “đạn” (tiếng lóng của “lead”).
Kuniva (D12) rap: “N****, and you can't replace the late great one / And when you gone you only gon' be the late fake one” bảo Ja có ngỏm thì sẽ chỉ là thằng sống giả tạo đã quá cố, chứ sao so bì được với Pac.
Proof tiếp tục đẩy lên cao hơn bằng: “Slim didn't send Proof to get at the wankstas / He told me to let loose and spit at the gangstas” với ý Eminem coi mấy thằng bắt chước gangsta (“wanksta”) như Ja không đáng để Proof mất công diss, nên anh sẽ nhắm tới Irv Gotti (trùm của Murder Inc. và là sếp của Ja).
Kon Artis (D12) độc miệng hơn bằng “This rap cookie monster gets jabbed in the tonsils / With dicks so much that he should be fixed with a vagina” ý bảo con rối (cookie monster trong phim Muppet) Ja bị “c*” thọc sâu họng nhiều quá mà cần phải chữa trị bằng ..., đá đểu vụ Ja từng phê thuốc quá mà qua đêm với một thằng giả gái.
Cái thời hoàng kim của Shady Records cùng Aftermath Entertainment tập hợp biết bao anh tài trong bộ môn rap. Bằng đội quân hùng hậu như vậy, họ không chỉ tàn phá các bảng xếp hạng, mà còn hợp lực tiêu diệt tận cùng các đối thủ bằng các bản diss. Ja Rule, Benzino, Limp Bizkit hay Everlast đều bị “tẩn tập thể” mỗi khi “hé mồm”.
Nhiều người trong đội quân này có nhiều kỹ thuật và ngón nghề đủ tiềm năng để giành được những thành công nhất định. Tiếc là điều đó không xảy đến với tất cả khi mà đế chế Shady / Aftermath đã “sụp đổ” quá sớm. Lần này cũng là do “viên đạn định mệnh”. Tôi nhớ mang máng nhân vật Hamlet trong tiểu thuyết của nhà văn William Shakespeare từng nói “bị bắn hay không nên bị bắn?”, viên đạn đã không có được kết cục tốt đẹp với Obie Trice và D12.
1. Obie Trice - 4 viên đạn chấm dứt sự nghiệp
Đúng ra Obie Trice là nghệ sĩ solo đầu tiên có được hợp đồng ghi âm với Shady Records, trước cả 50 Cent. Và đúng ra là trình rap của Obie còn hơn 50 một bậc. Nhưng số phận không cho Obie thành một ngôi sao.
Nhạc của Obie đến tai Eminem qua sự phát hiện tình cờ và giới thiệu của anh Bizarre (D12). Tài năng của cậu rapper cũng đến từ Detroit thuyết phục Em ký hợp đồng ghi âm với Obie thông qua liên doanh giữa Shady Records và Interscope (công ty mẹ của Shady và Aftermath). Để lăng xê cho anh, Em cho hẳn một track ngắn với tên “Obie Trice” trong album Devils Night của D12. Sau đó là Obie lộ mặt ngay trong phần mở màn của video clip “Without Me” của Em, và rap chung với Em trong album The Eminem Show.
Chàng trai “Obie Trice, real name no gimmicks” thổi một luồng gió mới tới hãng đĩa Shady khi Em và các anh em trong D12 đều có nghệ danh rồi cả các danh tính khác nhau thì riêng “Obie Trice” là tên thật, không bốc phét của anh này. Tôi có cảm giác Obie xuất hiện rất đúng lúc với Em khi anh song hành cùng Em trong nhiều bài, thay thế cho Royce Da 5’9” khi anh này có khục khặc với Dr. Dre và D12 lúc đó.
Tài nghệ của Obie phải nói là đáng được trân trọng hơn cái danh núp bóng dưới Em một thời. Mặc dù anh phải rap chung với Em ở thời kỳ tay rapper da trắng đang ở đỉnh cao, và cả khi có thêm sự xuất hiện của những anh tài khác như DMX, Dr. Dre, D12, 50 Cent, Trick Trick, v.v., tôi chưa bao giờ thấy anh bị lép vế. Ngược lại, phong thái của Obie luôn thư giãn và đầy tự tin.
Ở bài “Go To Sleep”, mặc cho hai anh Em và DMX bắn lời với giọng điệu hừng hực, anh từ tốn “chém” Ja (vâng lại tấn công Ja Rule giống hai anh kia) bằng các từ vàng ngọc chém không trượt phát nào. Lặp âm “you’s” (“you was” theo lối ngữ pháp của các anh rapper) hướng tới Ja dưới thì quá khứ như thể gã này đã chết, Obie kết phần verse của anh bằng việc tuyên bố Ja đã gục: “And as I breathe, and you be deceased / The world believe you deceived just to speak / You's not the streets, you's the desk / Use not your chest, n****, use a vest / Before tools choose your rest, you chose death / Six feet deep, n****, that's the depth”
Ngoài cách gieo vần cuốn với nhau chặt chẽ và mật độ dày đặc, đúng y thứ mà Em cực kỳ chuộng (và chắc cũng là yếu tố quyết định để Em ký hợp đồng với Obie Trice), Obie còn có kiểu nói đểu rất hay như “Mày không phải dân anh chị đường phố, mày chỉ ngồi bàn giấy / Mày lấy ngực ra đỡ đạn làm chi cho khổ, khoác áo giáp lên người ấy”. Phần lời này hay tới độ nhiều người phải thốt lên ăn đứt cả Em và DMX.
Trong bài “It Has Been Said” với Eminem và P. Diddy ở album tribute tới Notorious B.I.G., bất chấp Em lôi tuyệt chiêu gieo nhiều vần trong cùng một câu, Obie vẫn “đu” theo được một cách nhẹ nhàng như phong thái thường có. Nhìn đoạn lời của anh vừa nêu bật sự ảnh hưởng của Biggie tới bản thân, vừa vẫn đảm bảo các từ đồng âm được giữ ổn định và gần như chỉ chuyển âm vần chính có đúng một lần trong cả đoạn verse dài trong khi vẫn gieo thêm các vần trong câu, và từ đó chuyển tiếp được sang âm vần chính mượt mà theo đúng cách Biggie từng hay làm. Đó cũng là lý do có những lần Em phải viết lại lời phần verse của mình sau khi nghe Obie rap.
Tài năng đó được Obie mang vào album đầu tay Cheers (2003), một sản phẩm âm nhạc bị ngó lơ đến thảm hại. Dù rằng giờ nó bán được 1,5 triệu bản ở Mỹ, kết quả đó thua xa những gì 50 Cent làm được. Đó cũng là lý do 50 được ưu tiên phát hành album trước cả Obie dù ký hợp đồng sau anh. Anh không có sức hút vì thiếu “câu chuyện gay cấn” đằng sau cuộc đời nghệ sĩ như 50. Tổng thể đĩa của Obie cũng kém hơn về mặt âm nhạc khi số lượng bài nhiều nhưng lộn xộn về mặt âm sắc, thiếu sự đồng nhất của một album, mà giống một mixtape hơn (lỗi này tôi trách Eminem). Đã thế bài có nội dung nhảm nhí “Got Some Teeth”, dưới sự chỉ đạo của Em được chọn là single đầu tay mang tính thương mại lại thành phản ứng ngược với những người từng yêu Obie và cả với những người chưa biết anh là ai, khi nội dung của single này khác xa với các bài rất chất lượng về nội dung trong đĩa đó.
Sự đối ngược giữa Obie và 50 về kết quả thương mại cũng là lý do Jimmy Iovine - trùm của Interscope bỏ lơ việc tập trung cho album thứ hai của anh. Mọi sự yêu thương đều được hướng tới đứa con cưng 50 Cent.
Vận rủi chưa hết. Tháng 12 năm 2005, đêm đó Obie Trice đang lái xe chở bạn gái về nhà sau bữa tiệc. Một chiếc xe tiến tới gần, 4 phát súng nổ ra. Viên đầu găm vào kính sau xe, viên sau phá vỡ tấm kính. Không rõ viên thứ ba hay thứ tư thì găm vào đầu Obie. Máu anh rỉ ra sau gáy. Anh vẫn lái xe thêm một đoạn cho đến lúc mờ mắt và gục xuống. Cô bạn gái khóc ầm ĩ nhờ cảnh sát gọi cứu thương. Bọn sát nhân không bị tóm. Nhưng anh may mắn thoát chết. Viên đạn găm đúng sọ sau gáy và chỉ cần đi sâu thêm một li nữa thôi là đứt.
Như bài “Average Man” của anh mở đầu đĩa Cheers, dưới nền nhạc cực điện ảnh thể loại gangsta, Obie rap về việc “kẻ tầm thường” như anh cũng dính vào nhiều vụ bạo lực
“When I'm up in the club and these n****, they wanna act tough / ‘til they get plugged, watch them bullets go... / Now you touched from a slug, huggin the streets like you in love / Your heart rate's like... / The ambulance arrive / They rush you to the 'spital, flyin by my ride, engine like... / Homie you just died, your family through crying / I pulled off a crime, just as quick as...”
Trong câu chuyện ngoài đời này, người bị cấp cứu là anh nhưng điều ngạc nhiên là anh còn may mắn thoát chết, khi mà xung quanh anh nhiều người đã không may mắn như vậy. Obie từng liệt kê biết bao nhiêu cái tên mà giờ anh không còn cơ hội gặp lại trong “Never Forget Ya”.
Nếu như 50 Cent và The Game thoát chết trong vụ nổ súng và tìm được thành công với Hip Hop thì Obie lại càng chật vật tìm chỗ đứng trong hãng đĩa sau vụ chết hụt của mình. Album thứ hai Second Rounds On Me (2006) thất bại thảm hại về doanh số bán ra. Trong thị trường Hip Hop, quãng thời gian 3 năm cho một album mới là đủ lâu cho người nghe quên luôn sự hiện hữu của bạn. Đã thế Obie không có được sự hỗ trợ từ hãng đĩa. Jimmy Iovine không muốn đầu tư cho anh (dẫn đến lý do Obie bỏ Shady Records sau đó) còn Eminem thì đắm chìm vào thuốc phiện, đặc biệt sau cú sốc lớn xảy đến với Em khi Proof - người bạn thân chí cốt bị bắn chết chỉ 4 tháng sau vụ việc của Obie Trice.
2. D12 và Proof - 7 viên đạn mở đầu và chấm dứt một đế chế
D12 được lập từ 6 rapper đến từ Detroit với ý tưởng mỗi người có hai nhân cách, nguồn gốc cho cái tên Dirty Dozen (D12). Ban đầu nhóm có Proof, Kuniva, Kon Artis, Bizarre, Bugz, và Swifty MacVay. Em lúc đó chỉ tham gia với vai trò cộng tác viên. Ngày đấy những người anh em đưa ra một giao kèo rằng bất kỳ ai nổi tiếng trước sẽ quay lại giúp đỡ cho nhóm và những thành viên còn lại. Tháng 5 năm 1999, trước ngày Bugz đi biểu diễn ở Detroit, anh có cuộc ẩu đả với một gã khác trong một buổi picnic. Sau đó, tay này đi ra chiếc SUV của hắn lấy khẩu súng và bắn Bugz 4 phát. Bugz chết khi D12 còn mới ở giai đoạn sơ khai. Cả nhóm sững sờ trước cái tin Bugz bị giết hại, Em liền đưa ra đề nghị anh sẽ làm thành viên chính thức để đủ bộ 6. Vào lúc đó, Em đang có một tương lai hứa hẹn vì vừa ký hợp đồng ghi âm với Dr. Dre và Aftermath, nên anh không nhất thiết phải mang thêm gánh nặng của 5 anh còn lại. Nhưng một là Em là bạn thân chí cốt với Proof, hai là ước mong hỗ trợ những người “đồng hương” Detroit mà anh quyết trở thành thành viên thứ 6, tay rapper da trắng duy nhất trong team.
Giữ lời với giao kèo ngày đầu, Em quyết định giới thiệu D12 với Dre và Aftermath. Mặc dù bị từ chối bởi Aftermath, tình cờ Em và tay quản lý Paul Rosenberg lúc đó lại có ý định lập hãng ghi âm nên D12 là lựa chọn hoàn hảo. Cũng nhờ D12 mà Shady Records ra đời. Album đầu tay của nhóm Devils Night (2001) nhìn chung tổng thể là một album hay và thành công. Nhờ tiếng thơm của Em, album bán được 2 triệu bản tại Mỹ. Dù rằng nhóm có được chút danh tiếng, cái bóng của Em quá lớn khiến cho D12 được nhớ tới như là một “ban nhạc” của Em (lý do cho sự ra đời bài “My Band” sau này, giễu lại cái nhìn lệch lạc của người nghe). Trong nhóm, Bizarre có thể nổi bật vì những đoạn lời bệnh hoạn nhất khi anh rap về loạn dâm, loạn luân nhưng việc anh thuần tuý muốn tạo yếu tố gây sốc dẫn đến chuyện lạc đề trong bài rap và phần flow lệch nhịp biến anh thành nhân tố yếu kém trong đội. Tuy vậy, nếu gạt sự nhạy cảm của người nghe sang một bên, thì có những lần lời rap của anh mang tới sự hài hước đen tối trong đó: “My moms on her period, my dad's in my room (Daddy no!) / I got ten rocks and I need to get out / I sold them in five minutes, at my own damn house (Moms smoke crack) / My poor grandmother, God bless her soul / The bitch got AIDS (aww) she just waiting to die of a cold (hahaha) / There's three things that keep me from being a Nazi: / I'm black, a fag, and my dad's Liberace” Kon Artis (hay còn được biết đến với tên Mr. Porter) có thêm kỹ năng sản xuất beat (dù tôi thấy beat anh làm không hay tẹo nào) và sau này trở thành “hype man” - rap phụ hoạ cho Em trong các chuyến lưy diễn. Một trong những đoạn lời hay nhất của anh miêu tả cực sống động tuổi thơ dữ dội một thời: “Getting threatened to get your skin ripped to bone marrow / Bet suburban kids never got rushed for their apparel / Like me, outcast, last to class / First to leave, when the teacher called on me / Best believe I had something up my sleeve” Swifty MacVay là người được thành viên quá cố Bugz tiến cử vào nhóm trước khi chết. Mọi người biết tới anh như một kẻ ngỗ ngược thuở bé và có chút vấn đề thần kinh: “I grew up steadily masturbating inside of cells / Young as hell, having conversations with myself / You could tell I wasn't lenient, a disobedient / Lynched and slapped teachers, bitch I'm not reading it /You don't know what dogs go through, a little n****” Kuniva từng tiết lộ cách sàng lọc đoạn rap của từng thành viên trong mỗi bài. Rằng khi cả nhóm ngồi nghe, Em là người đưa ra quyết định và khi bài đó bật lên, Em sẽ tiến tới “quỳ gối” trước thành viên bị loại và nói lý do đoạn verse của anh ta bị cắt bỏ, như cách Em làm với Kuniva trong bài “American Psycho”. Tuy vậy, anh vẫn xuất hiện kha khá trong album như đoạn miêu tả về ông bố bạo hành: “This nice beautiful house ma, it don't mean shit / Cause you know daddy's a drunk and he don't clean shit / And yesterday he hit me like a grown fucking man / I couldn't stand up to him, I just ducked and ran /I'm sick of this, I wish on Christmas /That I can get a loaded four-fifth and put a fucking end to this” Với D12, Eminem có thể là gương mặt đại diện nhưng Proof mới là linh hồn của nhóm. Chính Proof là người đề ra ý tưởng mỗi thành viên có danh tính riêng như những “con quỷ” đại diện cho Detroit. Về tài năng, ngoài Em ra, Proof là rapper kỹ thuật cao nhất nhóm, trong đó khả năng freestyle của anh là vô đối. Hơn nữa là, trong các bài rap của D12, anh luôn có cách deliver đoạn rap mới mẻ để thay đổi màu sắc bài track đó, tạo cảm giác đỡ nhàm chán, nhất là ở những bài có đầy đủ 6 thành viên xuất hiện: “And why the fuck I gotta ride the bench coach / Already got expelled for wearing a trench coat / All I ever seen is... (Violence, violence...) / Told me to keep silent, stop battin' my eyelids / It's apparent that my parents weren't parents at all / That's why I blow out my brains and slaughter you all (Fuck you!)”
Các đoạn lời trên của các thành viên D12 đều được tôi trích từ bài “Revelation”, là bài đỉnh nhất của nhóm. Đoạn rap của Em tôi không nói đến vì đã có nhiều bài phân tích về anh. Nhưng phải công nhận Proof đã có màn phô trương tài năng bằng lối kết bài cực độc khi anh đọc rap bằng thứ giọng trầm đặc, cách gieo vần siêu đẳng thượng thừa rồi đẩy cao trào lên đỉnh điểm ở cuối cùng thực sự gây sốc tới lạnh sống lưng. Sau Devils Night, nhóm tiếp tục có thêm album D12 World, không biết tình cờ hay cố tình mà trùng đúng với tên forum Hip Hop mà tôi hay giao du trên mạng lúc đó. Chỉ biết là admin của forum đó có quen biết với một vài thành viên trong chính D12. Và cũng trên forum đó, tôi vẫn nhớ cái ngày 11 tháng 4 năm 2006, chỉ 4 tháng sau vụ ám sát hụt với Obie Trice, trên dòng đầu của forum ghi đúng mấy dòng chữ “RIP Proof”. Tôi và tất cả thành viên forum sững sờ trước cái chết đột ngột của anh. Tương tự như vụ việc của Bugz, cái chết của Proof là kết quả của một vụ cãi vã trên bàn bi-a và anh bị bắn 2 phát vào ngực và 1 phát vào đầu. Như vậy là 7 viên đạn đã cướp đi hai thành viên của D12 tại hai thời điểm khai sinh và khai tử của nhóm. Ngoài việc các thành viên không thể có được người thay thế cho linh hồn của nhóm, cái chết của Proof là cú sốc quá lớn với Em. Ở thời điểm trước đó, Em đã trên đà tụt dốc khi các sản phẩm tung ra kém chất lượng hơn hẳn, mở đầu bằng đĩa Encore đầy thất vọng. Anh lại còn sa vào nghiện ngập nên mất tập trung với chính Shady Records, nên cái chết của Proof sau đó chỉ càng đẩy Em xuống đáy của cuộc đời, mà sau đó anh không bao giờ tìm lại được phép màu ban đầu nữa. Như đổ thêm dầu vào lửa, sự chi phối của ông trùm Jimmy Iovine ở Interscope và tay quản lý Paul Rosenberg cũng là những tác nhân gây cho những nghệ sĩ ký với Shady Records lần lượt ra đi, kể cả 50 Cent, Obie Trice, và nhiều nghệ sĩ khác nữa. Cho đến giờ Aftermath của Dr. Dre vẫn tìm được những nghệ sĩ đem tới thành công cho hãng nhưng Shady thì chật vật với những mâu thuẫn nội bộ và đường hướng, bất chấp họ có những nghệ sĩ underground tài năng đến với họ. Tôi nghĩ có thể với Eminem, anh vẫn ôm trong mình sự hối tiếc không thể đưa người bạn chí cốt của mình tới được thành công, như lời hứa ngày nào. Proof ra đi quá sớm, chỉ kịp có thêm được album solo thứ hai - Searching For Jerry Garcia (2005) trước khi chết. Nhưng chưa kịp để người đời nhận ra một tài năng tuyệt đỉnh, người có thể thực sự freestyle bằng những đoạn lời tự nghĩ ngay tại lúc biểu diễn, người đã từng sáng tác được 22 bài chỉ trong 24 tiếng, kết quả của mixtape Time A Tell, phát hành sau khi anh chết. Thế nên tôi nghĩ Proof không chỉ là linh hồn của D12, anh còn đúng nghĩa là một trong những phép màu trong cuộc đời của Eminem, và vì thế là nhân tố quan trọng đằng sau Shady Records. Vì vậy cái chết của anh cũng giống như cái kết cho một thời vinh quang của Shady Records. Giờ thì tôi muốn các bạn dành ít phút nghe bài “Forgive Me” của Proof, bản track hay và buồn nhất của đĩa Searching For Jerry Garcia để hiểu tại sao anh là nhân tố quan trọng với Em và Shady Records. Đó là bởi vì, từ phía chính thâm tâm Proof, Eminem cũng là một phép màu trong cuộc đời ngắn ngủi của anh: “I love Em 'cause he gave me somethin' A positive anything is better than a negative nothin'”
RIP Proof (11.04.2006)
........ Hẹn gặp lại! Kunt