(Spoiler alert: câu chuyện có tiết lộ một số tình tiết trong bộ phim Weird: The Al Yankovic Story phát hành năm 2022 do Daniel Radcliffe thủ vai. Nhưng chắc chắn đoạn mở đầu dưới đây là nguyên bản).
Michael Jackson cùng đội nhảy và đoàn làm phim lẻn được vào phim trường mà “Weird Al’’ Yankovic dùng để quay MV cho bài “Fat” nổi tiếng của anh. Không hiểu nhờ mối quan hệ thân quen hay đút lót ai mà đây là lần thứ hai Michael phải vào coi lén tận mắt để sau còn quay MV bắt chước gần như y hệt những ý tưởng nghệ thuật của Al.
Mới không lâu trước đó, Michael Jackson đã copy nguyên nhạc và chế lại lời bài “Eat It” của Al và sống sượng đặt tên bài của mình là “Beat It”. Không dừng ở đó, Michael lẻn vào phim trường của Al vừa mới dựng cho MV “Eat It” để có được từng khung hình y như khuôn đúc cho bài “Beat It”, gồm cả phần vũ đạo dù kỹ năng nhảy của Michael có phần vụng về hơn. Tay này liều lĩnh bằng mọi giá để có được bản hit cho album Thriller của mình. Và giờ thì một lần nữa hắn lại làm điều y hệt để có được bản hit “Bad” cho album tiếp theo. Khi cả nhóm của Al hoàn tất việc ghi hình, Michael và mọi người vội thu dọn để chóng chóng cuốn gói khỏi phim trường, nhưng bất thình lình đụng ngay chính Al Yankovic đứng chặn trước cửa.
Al đã phát ngán vì Michael liên tục làm mấy chuyện như vậy. Ai đời từ một bài trong sáng như “Eat It” mà nay chuyển thành một bài bạo lực như “Beat It”. Rồi cũng từ nội dung nhẹ nhàng như “Fat”, nay nó cũng bị nhồi chất đường phố như “Bad”. Giờ anh chỉ cần lôi cảnh sát vào cuộc là tay Michael kia đừng có hòng phát hành single nào cả. Nhưng vì cái tính nhẫn nhịn, anh đã lại “gật đầu” cho qua.
“Không sao, coi như mình ban cho người ta một cơ hội” - Al tự nhủ.
***
Là đứa con duy nhất, sinh ra trong một gia đình theo đạo Thiên Chúa Giáo, nhà thờ là ngôi trường thứ hai dạy bảo cho Al đức tính vị tha. Anh yêu âm nhạc từ nhỏ, qua các bài hát tại nhà thờ và qua chiếc radio tại nhà. Nhưng Al chỉ được nghe nhạc mỗi khi bố anh đi làm bởi người bố khắc nghiệt coi những bài hát bật trên radio đều là thứ âm thanh của quỷ. Bất cứ lúc nào ông về thì một bầu không khí căng thẳng trùm khắp căn nhà.
Thế rồi tiếng sét ái tình với việc chơi nhạc đến với Al bắt đầu một ngày khi chiếc chuông cửa nhà vang lên!
"… kính coong…"
Al, lúc ấy mới 7 tuổi, chạy ra mở cửa. Trước mặt anh là một người đàn ông bán nhạc cụ dạo. Chiếc hộp đàn duy nhất ông mang trên tay mang hình dáng kỳ lạ.
“Cháu có muốn sở hữu một nhạc cụ có âm thanh mê hoặc bất kỳ ai nghe phải nó không?” - người đàn ông hỏi.
Al gật đầu. Cái gật đầu đó của anh khiến trời đất bỗng chốc tối sầm lại và chiếc khóa của hộp đàn tự động mở.
Một ánh sáng rực rỡ phát ra. Al đưa tay nhấc nó lên. Đấy là một cây accordion màu đỏ mận tuyệt đẹp. Al đeo nó lên hai vai và chơi thử vài nốt. Anh ngay lập tức bị cuốn hút bởi thứ âm thanh mềm mại đó.
Al liền gọi mẹ và xin bà mua cho cây đàn. Bà lắc đầu và đề nghị người bán hàng hãy mau đi khỏi nhà bà trước khi bố của Al trở về.
Thế rồi hai mẹ con Al bỗng mặt mày tái mét. Ông bố bỗng đâu đã đứng ngay sau người bán hàng. Không đợi người này hay vợ nói một lời giải thích, bố của Al nện người bán hàng nhừ tử, máu me be bét. Ông chỉ tay thẳng vào mặt: “Ta cấm ngươi bén mảng lại đây!” rồi quay sang Al: “Đã là đàn ông thì phải làm kỹ sư! Còn âm nhạc chỉ dành cho đám uỷ mị” rồi bỏ lên trên phòng đóng cửa cái rầm. Ái ngại trước vụ việc, bà lén đưa tiền cho người bán đàn và bảo Al giấu cây accordion cho thật kỹ, tuyệt đối chỉ lôi ra tập khi bố vắng nhà.
Với bản tính vốn dĩ nhút nhát, Al không có mấy bạn, nên anh dành phần lớn thời gian ở nhà tập đàn accordion theo các bài nhạc trên radio. Anh nhanh chóng trở thành một virtuoso. Với cây accordion đeo trên vai, Al có thể tập chơi lại theo bất kỳ bài nhạc nào anh nghe, và dần dà anh tập tành sáng tác nhạc mới cho riêng mình.
Lên đại học, Al chuyển ra ngoài sống trong khu ký túc xá trường. Tính cách lập dị nhưng hiền lành, Al được các bạn cùng phòng quý mến, nhất là khi cả hội đều chơi những nhạc cụ khác nhau và nuôi một ước mơ trở thành một ban nhạc vĩ đại. Lên đến năm thứ hai đại học, trong lúc chuẩn bị bữa ăn sáng với món bánh mỳ sandwich kẹp, Al bỗng nảy ra cảm hứng sáng tác ra ca khúc “My Bologna”. Quá phấn khích trước một nhạc phẩm xuất sắc, những người bạn của Al mới thuyết phục anh thu âm bản demo để gửi cho các hãng. Cả hội mò tới khu nhà vệ sinh trường để tận dụng âm thanh dội lý tưởng ở đây và hoàn tất thu âm ngay trong đêm.
Bản demo được gửi tới khắp nơi nhưng không một ai phản hồi.
Bẵng một thời gian, trong khi lục thùng rác ở văn phòng Capitol Records để tìm chìa khoá xe mà anh đánh rơi, Doug Fieger - ca sĩ chính của ban nhạc The Knack mới tình cờ thấy chiếc băng cassette của Al và ban nhạc. Quá ấn tượng trước thứ âm nhạc hoàn mỹ cùng âm thanh réo rắt điêu luyện của cây đàn accordion, Doug mới tính chuyện lấy trộm toàn bộ ý tưởng nhạc này và đổi lời để biến một bài hát với nội dung ngọt ngào trong nghệ thuật ẩm thực của “My Bologna” thành ca khúc “My Sharona” với nội dung về những suy nghĩ dâm ô của một cậu thiếu niên. Khi bài “Sharona” của The Knack lên vị trí top của bảng xếp hạng, Al Yankovic mới tình cờ nghe được và nhận ra sản phẩm nghệ thuật của mình đã bị đạo lại một cách tráo trợn.
Al và các bạn đến thẳng văn phòng Capitol Records để đối chấp với The Knack. Doug liền xin lỗi và đề nghị giới thiệu hợp đồng thu âm cho ban nhạc của Al với Rock ‘n Roll Records để đổi lấy việc Al không đâm đơn kiện.
“Không sao! Thiệt thòi chút nhưng mình và các bạn có được một cơ hội” - Al tự nhủ.
Cả hội nhanh chóng thu âm được album đầu tay nhưng vẫn thiếu một single chủ chốt. Rồi Al và ban nhạc được Rock ‘n Roll Records khuyên tham dự một cuộc thi âm nhạc với giải nhất ngoài khoản tiền thưởng, còn là show diễn trên truyền hình quốc gia. Trong cuộc thi, các nhóm thí sinh phải sáng tác ngay tại chỗ một bài trong vòng 4 tiếng chuẩn bị. Al chợt lấy cảm hứng về chuyến xe buýt chật chội mà cả hội di chuyển đến đây khi cứ ở mỗi điểm dừng, lại một nhóm ban nhạc khác bước lên và tất cả hành khách chen chúc nhồi nhét như đám cá hộp. Kết quả là bài hát “Another One Rides The Bus” được sáng tác nhanh chóng và hay tuyệt hảo. Màn trình diễn xuất sắc của Al và band giành được giải nhất, và cả hội book được lịch diễn ở show truyền hình quốc gia trong tuần sau đó.
Điều không ngờ với Al là chỉ một ngày trước khi lên sóng, anh nghe được bản “Another One Bites The Dust” của ban nhạc Queen trên đài giống y hệt ca khúc “Bus” của anh. Hoá ra John Deacon, tay bassist của Queen, người tự nhận là “tác giả”, thực ra đã lợi dụng sự vô danh của mình (như bao tay bass ở các ban nhạc lừng danh khác) để trà trộn vào cuộc thi đó và ăn trộm ý tưởng nhạc của Al Yankovic khi nghe anh và ban nhạc biểu diễn trong cuộc thi. Cái khác biệt lớn nhất trong version “nhái” chỉ là ở câu đàn accordion đẹp lung linh của Al bị biến dị thành câu bass tẻ nhạt của John và phần lời vui vẻ nay biến tướng thành câu chuyện máu me bạo lực. Còn lại là gần như y chang.
Vốn dĩ đã ghét bạo lực vì từ nhỏ phải chịu đựng sự hà khắc của ông bố và phải chứng kiến ông nện cho người bán đàn accordion thừa sống thiếu chết, Al càng rùng mình với nội dung của “Dust”. Một lần nữa, Al lại phải mò đến studio của ban nhạc Queen để gặp John Deacon. Lần này anh quyết tâm không nhẫn nhịn như lần với band The Knack. Ấy vậy mà khuôn mặt hối lỗi cùng lời cầu xin của John lại khiến Al mủi lòng: “Cậu làm ơn thương tớ. Tớ lâu lắm rồi chưa sáng tác được bài nào mà được ban nhạc chọn để dùng cho album chính thức. Chưa bao giờ Freddie, Brian và Roger lại vote nhanh như vậy sau khi họ nghe “Another One Rides The Bus”, à quên “Dust””.
Một lần nữa, Al lại gật đầu chấp thuận. Cái gật đầu của anh đã mang về thành công cho The Knack, và nay là đỉnh cao mới cho Queen. Còn anh ngậm ngùi mang danh đi cóp nhạc của người khác khi phát hành bài “My Bologna” và “Another One Rides The Bus”.
“Không sao! Giúp một con người bằng xây mười toà tháp” - Al tự nhủ.
***
“Cậu lần sau cứ xin phép tôi một câu. Tôi không phải loại người hẹp hòi” - Al nói với Michael Jackson khi bắt gặp cả nhóm làm phim đang lén lút trốn khỏi trường quay của Al.
Và thế là Al Yankovic lại chịu mang tiếng hai lần nhái lại nhạc của Michael khi anh phát hành “Eat It” và “Fat”. Mặc dù vậy thị trường vẫn đón nhận một cách tích cực, dù không ở mức độ thương mại rộng rãi như mấy nghệ sĩ đạo nhạc của Al. Tất cả các nhạc phẩm của Al đều là những sáng tác gốc, nhưng với người nghe, họ chỉ biết đến anh và ban nhạc qua những bản mà Al bị người khác nhái lại bởi những bản nhái đó luôn là những hit single đình đám trên các bảng xếp hạng. Thế là tự dưng Al và ban nhạc bị mang cái danh là nghệ sĩ theo đuổi phong cách parody chuyên nhại lại các ca khúc hit mà không một ai biết đó mới chính là các sáng tác của Al, … ngoại trừ những kẻ trong cuộc.
“Không sao! Nếu không có mấy trai xinh gái đẹp kia thể hiện các bài hát đó thì thị trường cũng không ai để ý đến nhạc của kẻ có bộ dạng kỳ quặc như mình!” - Al tự nhủ.
Và cứ như vậy, các nghệ sĩ cứ rỉ tai nhau nếu ai vẫn chật vật kiếm tìm một bản hit thì cứ đến gặp Al Yankovic. Chỉ cần xin phép thành thật thì sẽ được anh chấp thuận gật đầu. Thế nên chưa bao giờ trong lịch sử âm nhạc có một cái “gật đầu” có sức mạnh quyền lực đến như vậy.
Al đã từng gật đầu cho Mark Knopfler nhái bài “Money for Nothing/Beverly Hillbillies” thành một bài khác có cái tên gần y chang “Money For Nothing” được dùng cho ban nhạc Dire Straits. Không những thế, do khả năng chơi nhạc hạn chế của Knopfler, Al còn phải hướng dẫn cho anh này chơi các câu đàn trên accordion chuyển thể cho chiếc guitar - nhạc cụ duy nhất mà Mark biết dùng.
Al đã từng gật đầu cho Kurt Cobain nhái bài “Smells Like Nirvana” để thành “Smells Like Teen Spirit”. Vâng, các bạn đoán đúng đấy, Kurt còn chôm luôn chữ “Nirvana” đặt cho tên ban nhạc và thay từ “Teen Spirit” vào tên bài hát. Không dừng ở đó, Al còn giúp đỡ cho Kurt mượn bác lao công trong MV của anh để Kurt quay cho bài của Nirvana. Một công tiện ba bốn việc!
Madonna cũng từng gõ cửa nhà Al, dùng mỹ nhân kế để ngủ với anh và vờ làm bạn gái hòng mong Al giúp sáng tác ca khúc hit cho cô. Thực ra cô không cần ngủ với Al thì anh vẫn giúp cô thôi, nhưng giữa đôi bên, không có ai phải thiệt thòi cả. Và thế là Al sáng tác ra ca khúc “Like A Surgeon” và đưa cho Madonna nghe để cô tự cảm nhận và sáng tác lại lời như những nghệ sĩ khác đến xin nhạc của anh. Nhưng cô lười đến độ không nghĩ ra nổi ý tưởng gì.
Thử tưởng tượng, Al nằm trên giường cạnh Madonna, tay vừa mân mê mái tóc xoăn của mình vừa nói:
- Ca khúc này anh viết về một việc mà anh từng ước mơ nhưng không thể thành hiện thực. Đó là được làm bác sĩ phẫu thuật để giúp đỡ mọi người. Em ước mơ điều gì?
Madonna suy nghĩ:
- Ừmmmm …. Để xem nào… À há! em nghĩ ra rồi. Em mất trinh cũng đã lâu và em luôn ước mình vẫn còn zin, để giúp đỡ mọi người. Được, em sẽ đặt tên bài là “Like A Virgin”.
Al hào phóng của chúng ta lại gật đầu:
- Hmm… thôi thế cũng được.
Và cứ như thế, tấm lòng rộng lượng của Al đã giúp đỡ biết bao nghệ sĩ. Khả năng âm nhạc của anh đa dạng đến mức anh còn giúp cả những rapper như Coolio sáng tác ra bài “Gangsta’s Paradise” từ bản gốc “Amish Paradise”, hay lần thứ ba giúp Michael Jackson chế ra bài “Black Or White” từ bản gốc “Snack All Night”. Al thậm chí tốt tính tới mức khi thấy Michael không còn chế lời hát mang tính bạo lực nữa mà chuyển sang nội dung cao cả hơn về nạn phân biệt chủng tộc trong “Black Or White”, anh đã tự nguyện không phát hành bản gốc của mình nữa nhằm giúp ý nghĩa bài hát của Michael được tập trung một cách trọn vẹn.
Nhưng tại sao Al Yankovic lại sẵn lòng giúp đỡ các nghệ sĩ khác trong khi chịu nhận phần thiệt thòi về mình? Sâu thẳm trong Al, anh muốn làm những điều mà bố anh chưa bao giờ làm cho anh. Đó là tạo điều kiện cho anh chơi nhạc và gật đầu đồng ý cho anh theo đuổi ước mơ. Vì thế anh muốn giúp đỡ những người khác theo đuổi ước mơ của họ. Dù sao thì ước mơ đó cũng đủ lớn để anh san sẻ với thế giới này.
Thế nên giai đoạn sau này khi Al bắt đầu thu mình về ở ẩn, thị trường âm nhạc cũng tụt dốc thảm hại về chất lượng. Các bản hit trên bảng xếp hạng trở nên nhàm chán, kém sáng tạo và tầm thường hơn. Đó là vì không một ai có thể tìm được Al để xin anh sáng tác cho họ một bản hit. Tất cả mọi người chỉ mong ngày anh quay trở lại, vì chỉ có cái gật đầu và chiếc đàn accordion của siêu nghệ sĩ “Weird Al” Yankovic thì may ra mới cứu vớt được cái nền âm nhạc này.
Hẹn gặp lại!
Kink